کاربرد بلاک چین، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در حوزه سلامت
کاربرد بلاک چین در حوزه سلامت
مدل اساسی مراقبتهای بهداشتی، علی رغم معجزات پزشکی مدرن، برای چندین دهه بدون تغییر باقیمانده است. پزشکان هنوز شرایط بیمار را عمدتاً بر اساس علائم و نشانههای ارائه شده توسط بیماران تشخیص میدهند. تجویز دارو نیز هنوز با توجه به تجربه، دانش و شهود پزشک انجام می شود. امروزه کاربرد بلاک چین در علم ژنومیک این امکان را فراهم آورده که مراقبتهای پزشکی برای هر بیمار شخصیسازی شده و متناسب با ژنوم فرد انجام شود. در واقع می توان گفت مدل جدیدی از علم پزشکی در حال شکل گیری است.
کاربرد بلاک چین و هوش مصنوعی در حوزه سلامت
الگوریتمهای هوش مصنوعی پزشکان و بیمارستانها را قادر میسازد تا دادهها را بهتر تجزیه و تحلیل کنند و مراقبتهای بهداشتی خود را با سبک زندگی، محیط و ترکیب ژنتیکی هر بیمار تطبیق دهند. هوش مصنوعی میتواند سرعت و کارایی مراقبت را افزایش دهد. از تشخیص تومورهای سرطانی گرفته تا تصمیمگیری در مورد اینکه کدام دوره درمانی برای یک فرد بهتر عمل میکند.
ابر رایانه واتسون (Watson)
بهعنوان مثال عملی، کمپانی IBM اخیراً ابر رایانه واتسون (Watson) خود را در حوزه پزشکی به کار گرفته است. ابر رایانه واتسون میتواند اشعه ایکس را تشریح کند. بیوپسی ها را تجزیه و تحلیل نماید و شرایط بیمار را تشخیص دهد. تشخیصهای آن بر اساس تجربه شغلی یک پزشک نیست! بلکه بر اساس تجزیه و تحلیل از مخزن عظیمی از دادههای پزشکی است.
فناوریهای هوش مصنوعی میتوانند با بررسی سوابق، تصاویر پزشکی، شرح حال بیمار و دادههای بالینی، الگوهایی را کشف کنند که انسان بهتنهایی قادر به کشف آن نیست. بهعنوانمثال در TidalHealth در مریلند، پزشکان و پرستاران از Watson برای جستجوی سریع اطلاعات در مورد سازگاری دارو، عوارض جانبی و الزامات دوز دارو استفاده میکنند.
امروزه بلاک چین نیز به عنوان یک بستر امن ذخیره و تکنولوژی بی بدیلی برای درستی سنجی و جامعیت اطلاعات وارد حوزه سلامت شده است. اخیراً موارد متعددی از کاربرد بلاک چین در سیستم مراقبت پرشکی ارائه شده است که در ادامه این مقاله با آنها آشنا خواهیم شد.
کاربرد بلاک چین و اینترنت اشیا در حوزه سلامت
امروزه با ترکیب اینترنت اشیا و بلاک چین انقلاب جدیدی در حوزه سلامت اتفاق افتاده است. در این مسیر، مدل جدیدی به نام انفورماتیک سلامت معرفی شده است. این مدل جدید، دستگاههای ساده پایش سلامت بیماران را به ویژگی های جدیدی مجهز کرده است:
- دستگاههای متصل
- مانیتورهای دیجیتال قلب
- ترازوهای مجهز به بلوتوث
- مانیتورهای گلوکز
- چسبهای پوستی
- ردیابهای مراقبتهای زایمان
چندین مطالعه آزمایشی تأیید میکند که چنین فناوری خود نظارتی، خطاها را کاهش داده و ارتباط با پزشکان را بهبود میبخشد. همچنین به بیماران کمک میکند تا بیماریهای خود را بهتر مدیریت کنند. پزشکان بهطور فزایندهای استفاده از برنامههای کاربردی مبتنی بر وب هوشمند و ابزارهای خود نظارتی را برای بیماران ارائه میکنند. به اینصورت زمان کمتری را برای رسیدگی کامل و معاینه کردن و جواب به پرسشهای معمول صرف می کنند. همچنین زمان بیشتری برای ارائه مراقبت به بیماران با نیازهای حاد صرف می کنند. این پیشرفتها، اورژانسها و قرار ملاقات غیرضروری با مطب پزشک و همچنین هزینه ویزیت و پرستاری در منزل را برای بیماران کاهش میدهد.
مراقبتهای بهداشتی مجهز به اینترنت اشیا، مقادیر وسیعی از اطلاعات را به بلاک چین اضافه میکند. این اطلاعات مفید، یک پایگاه دانش برای علم سلامت و پزشکی محسوب میشود. با پتانسیلی که بلاکچین برای فعال کردن دسترسی ایمن و مجاز به دادهها دارد، میتوان ظهور نسل جدیدی از اینترنت دادههای پزشکی را تصور کرد. این کاربرد بلاک چین، ابزاری برای ارتقای سلامت و ارتقای تحقیقات پزشکی محسوب می شود. افراد دادههای خود را در اختیار دارند، اما متخصصان مراقبتهای بهداشتی نیز میتوانند در صورت نیاز با سطوح مناسبی از حریم خصوصی و امنیت به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.
کاربرد بلاک چین در تحقیقات دارویی
محققان پزشکی نیز مشتاق به استفاده از بلاکچین در تحقیقات خود هستند. به عنوان مثال، مخازن دادههای بالینی مبتنی بر بلاک چین میتوانند به تلاشهای تحقیقاتی پزشکی و دارویی در مقیاس بزرگ کمک کند.
آلد ادواردز به عنوان مدیرعامل کنسرسیوم ژنومیکس، معتقد است هنوز کاستی هایی در این صنعت احساس می شود که با همکاری بیشتر بین شرکتهای بزرگ داروسازی، بیوتکنولوژی و محققان دانشگاه، این کاستی ها بر طرف خواهد شد.
ادواردز بیان میکند که:
اینها حوزههایی هستند که رویکرد صرفاً مبتنی بر بازار در آنها بهینه نیست و به اشتراکگذاری اطلاعات بسیار منطقی است.
کاربرد بلاک چین در حوزه سلامت، میتواند مدیریت بهتر حقوق دیجیتال را در تحقیقات پزشکی تسهیل کند. مانند اجرای قوانینی در مورد اینکه چه کسی مالک داده های ژنتیک بوده و میتواند دادههای DNA را ببیند.
شرکت IBM با سازمان غذا و داروی ایالاتمتحده (FDA) روی روشی مبتنی بر کاربرد بلاک چین در مدیریت انتقال فایلهای بزرگ مربوط به آزمایشهای بالینی کار میکند. دادهها ادغام میشوند سپس انتقال داده میشوند و دوباره تجمیع میشوند و در طول فرآیند با دقت محافظت میشوند. کاربرد بلاک چین در این مورد این است که یک سیستم رمزگذاری و مجوز را برای حفظ یکپارچگی فایلهای مونتاژ شده ارائه میدهد.
کاربرد بلاک چین در درمان کوید19 (کرونا)
بلاکچین با ابزارهای جدیدی برای مبارزه با همهگیری، به پزشکان در ارائه مراقبتهای بهداشتی کمک میکند. در اواخر فوریه 2020، یک شرکت بیوتکنولوژی کانادایی با نام AbCellera Biologics از هوش مصنوعی برای توسعه درمانهای آنتیبیوتیک استفاده کرد. این شرکت مستقر در ونکوور که حدود 300 کارمند دارد، از یک بیمار بهبود یافته کووید 19، نمونه خون دریافت کرد. AbCellera بیش از پنج میلیون سلول ایمنی را غربالگری کرد و از کشف داروی مجهز به هوش مصنوعی خود برای شناسایی آنتیبادیهایی استفاده کرد که به فرد کمک میکرد تا ویروس را خنثی کند و از بیماری بهبود یابد.
کارل هان سن، مدیرعامل AbCellera بیان میکند:
سیستم ما با استفاده از هوش مصنوعی برای تولید صدها میلیون تصویر در هرماه، آنتیبادیها را شناسایی میکند. سپس از طریق یادگیری ماشینی کدهای ژنتیکی آنها را تغییر میدهد تا بهترین الگوها برای داروهای تاثیرگذار را پیدا کند. انسان هرگز نمیتواند تمام الگوها را تشخیص دهد. اما یک الگوریتم هوش مصنوعی میتواند. اگر دادههای کافی به آن بدهید، میتوانید اطلاعاتی را دریافت کنید که برای چندین مشکل کاربرد ویژه دارند.
کاربرد بلاک چین در ردیابی واکسن کرونا
توسعه واکسنهای کوئید-۱۹ و درمانهای آنتیبادی نشان میدهد که چگونه پیشرفتهای مبتنی بر هوش مصنوعی در کشف دارو، فرآیندهای چند ساله را به چند ماه و هفته کاهش می دهد. با این حال، توزیع این واکسنها و درمانها برای همه افراد روی کره زمین یک چالش بیسابقه دیگر تحت عنوان ردیابی توزیع واکسنها را به همراه دارد. مزایای بلاک چین، یک راهکار اساسی برای این چالش جهانی محسوب می شود.
در مارس سال جاری، مدرنا (Moderna) و IBM برنامه آزمایشی خود را برای ردیابی توزیع واکسنها و تأثیر Covid-19 اعلام کردند تا ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی بتوانند وضعیت واکسن را هنگام ارسال از سمت تولید کننده به کلینیک ببینند. نگهداری صحیح واکسنها برای حفظ اثربخشی آنها حیاتی است و میتواند به معنای تفاوت بین زندگی و مرگ باشد. بنابراین، اعتماد به ایمنی و اثر بخشی زنجیره تأمین در این مورد بسیار حیاتی است.
راهکار مدرنا و IBM برای حل مشکل توزیع واکسن
IBP و مدرنا برای حل این مشکل، راهحلی مبتنی بر اینترنت اشیا و بلاک چین ارائه دادند. دولتها و ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی میتوانند از این سیستم برای به اشتراکگذاری سریع و ایمن دادههای مربوط به انتقال واکسن ها در زنجیره تأمین استفاده کنند. حسگرهای تعبیه شده در ظروف حمل و نقل، وضعیت مکان و شرایط ذخیره سازی واکسن ها را به صورت بی درنگ انتقال می دهند. اطلاعات با ثبت شدن در یک بلاک چین، ضد دستکاری و تغییرناپذیر می شود تا اطمینان حاصل شود که واکسن ها بهدرستی ذخیره و نگهداری میشوند. همچنین این ساز و کار، هرگونه نگرانی لجستیکی در مورد ایمن و مؤثر بودن واکسنها را برطرف میکند.
سیستم ردیابی واکسنها میتواند مزایای دیگری نیز به همراه داشته باشد:
- شرکتهای داروسازی و دولتها میتوانند پیگیری کنند که آیا تأمینکنندگان مقادیر مورد توافق واکسن را به موقع به مقصدشان تحویل میدهند یا خیر.
- توزیعکنندگان میتوانند برای شناسایی کارآیی سیستم توزیع، دادههای حمل و نقل را تجزیه و تحلیل کنند.
- کلینیکها و بیمارستانها میتوانند شرایط عرضه را پیشبینی کرده و موجودیهای خود را بهتر مدیریت کنند.
حاصل تلاش های IBM و Moderna پس از پایان یافتن همه گیری کرونا، در توزیع واکسن در سراسر جهان کاربرد خواهد داشت.
درباره مجید شبیری
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات از دانشگاه صنعتی امیرکبیر. مدیر و مؤسس "علوم نوین امیرکبیر"، متخصص برنامه نویسی، شبکه، لینوکس و امنیت. از سال 84 همزمان با شروع تحصیلات دانشگاهی، وارد حوزه تخصصی مهندسی نرم افزار شدم و اکنون مشغول تحقیق، توسعه و آموزش در حوزه بلاک چین هستم و معتقدم بلاکچین به زودی فضای کسب و کارها را منقلب خواهد کرد.
نوشته های بیشتر از مجید شبیری
دیدگاهتان را بنویسید