مقایسه صرافی متمرکز با صرافی غیرمتمرکز (Dex)
صرافی غیرمتمرکز (Dex) در آینده نزدیک جایگزین صرافی های ارز دیجیتال متمرکز خواهد شد. در این مقاله به مقایسه و بررسی دقیق دو نوع صرافی متمرکز و غیرمتمرکز خواهیم پرداخت.
منظور از صرافی متمرکز و غیرمتمرکز چیست؟
در ابتدا باید ببینیم منظور از صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز چیست.
صرافی های متمرکز، هر کدام سفارش گذاری (order book) مختص به خود را دارند. این صرافی ها، تمام سفارشات معاملاتی را دریافت و بررسی کرده و آنها را طبق نرم افزار و سرور خود مطابقت می دهند. بطور خلاصه، سفارش ها به وسیله یک سیستم درونی بسته پردازش می شوند.
طبیعتاً صرافی غیرمتمرکز بجای تکیه بر سرورهای شخصی، بر روی شبکه ای از کامپیوترها کار می کنند. صرافی های غیرمتمرکز برای جستجو و تطابق سفارشات، می توانند از قراردادهای هوشمند و یا شبکه های لایه2 ای از نودهای معتمد به نام relayer ها استفاده کنند.
صرافی متمرکز
دلیل این که امروزه اغلب صرافی ها متمرکز هستند این است که تمرکز آنها بر روی کاربر است. استفاده راحت، یادگیری آسان و نقدینگی بالا برای کوین ها از مزایای کاربر پسندِ
این صرافی ها است. از آنجا که صاحبان صرافی های متمرکز دنبال سود هستند، تمرکزی بیشتری روی کاربرانشان دارند. بنابراین معمولاً تیم پشتیبانی اختصاصی برای کاربران در نظر می گیرند. افزودن قابلیت های بیشتر و آپدیت های منظم برای ارتقای تجربه کاربری، از جمله ویژگی این گونه صرافی ها است.
به دلیل ماهیت و خدمات سودآور، صرافی های متمرکز ارز دیجیتال برای حل هرگونه مشکلی بایستی پاسخگو باشند و مسئولیت دارند. در ادامه در مورد مشکلات مرتبط با تبادلات حضانتی (custodial exchanges) بحث خواهیم کرد که در بیشتر صرافی های متمرکز، به کار برده می شود.
صرافی های متمرکز حضانتی
در صرافی های متمرکز حضانتی، دسترسی و کنترل بر ارزها از شما سلب شده و خود صرافی متعهد می شود که از سرمایه شما حفاظت کند. درعوض، مزیت مهمی که دارند، استفاده راحت تر از آنها است. به جای مسئولیت کسل کننده نگهداری امن از کلید خصوصی، می توانید از طریق احراز هویت و وارد کردن نام کاربری و کلمه عبور، به کیف پول خودتان (کیف پول حساب شما در صرافی) دسترسی پیدا کنید. از آنجایی که بیشتر صرافی های حضانتی، متمرکز هستند نگرانی های جدی در مورد آنها مطرح می شود.
مسئله اول : سرقت کلید خصوصی
یک هکر به محض اینکه به کلید خصوصی صرافی دسترسی پیدا کند، می تواند دارایی کاربران را در کسری از ثانیه ناپدید کند. به همین دلیل، صرافی های متمرکز، از سیستم ذخیره سرد (آفلاین) استفاده می کنند تا مانع از به سرقت رفتن آن حجم از سرمایه شوند. با این حال، این مشکل پابرجا بوده و هیچگاه به طور کامل رفع نمی شود.
مسئله دوم: دستکاری قیمت
مشکل بعدی مربوط می شود به دستکاری در قیمت/ مارکت و همچنین تهدیدات مبادلاتی. این سناریو حالتی است که در آن افراد بیش از آنچه صرافی توان پرداخت دارد، از آن برداشت می کنند.
مسئله سوم: کارمزد بالا
یکی دیگر از مشکلات متداول صرافی های متمرکز، نرخ کارمزد بالای آنها است. از آن جایی که این موسسات در ازای خدمات، سود دریافت می کنند، نرخ تبدیل شان چندان تعریفی ندارد. کارمزد دریافتی از یک کاربر با سرمایه بالا می تواند آنها را از رقابت با دیگر شرکت ها بی نیاز کند. هزینه های مختلف مرتبط با ترید و سایر خدمات، بسته به فعالیت بازار، می تواند بسیار بالا باشد.
به طور خلاصه صرافی های متمرکز حضانتی مزایا و معایب زیر را دارند :
مزایا
- تبدیل آسان ارز فیات به کریپتو
- اینترفیس ساده و متداول
- پشتیبانی بهتر از مشتریان
معایب
- به سادگی قربانی هکرها می شوند (single point of attack)
- مطالبه کارمزد بالاتر
- فقدان حریم خصوصی
صرافی های غیرحضانتی
صرافی های غیرحضانتی به جای مدیریت کیف پول کاربران، برای تطبیق سفارشات ترید کاربر و دریافت هزینه خدمات، دفتر سفارشات (order books) خودشان را دارند. این نوع صرافی ها مزایای خاص خودشان را دارند.
امنیت و حریم خصوصی بالاتر
از آنجایی که خود کاربران بدون دخالت صرافی، از سرمایه خود نگهداری می کنند، شما به عنوان یک معامله گر همواره به اصل سرمایه خود دسترسی دارید. بنابراین، صرافی های غیرحضانتی، امنیت و حریم خصوصی بالاتری دارند.
نیاز کمتر به پشتیبانی امنیتی
مزیت دیگرشان این است که معمولا نسبت به صرافی های حضانتی، نیاز به پشتیبانی امنیتی کمتری دارند.
عدم کنترل روی کلید خصوصی کاربر
کاربران ارزهای خود را در قراردادهای هوشمند واریز می کنند. حتما بررسی کنید که کانترکت ها توسط یک شرکت امنیتی بلاک چین مورد بررسی قرار گرفته باشد. این کانترکت ها هیچ کنترلی روی کلید خصوصی کاربران ندارند. بنابراین احتمال انواع هک و نفوذ بسیار بعید است و از خطرات کانترپارتی (counterparty risk) جلوگیری می شود. همچنین قرارداد هوشمند، یک کد است و هیچ کدام از طرفین قرارداد نمی توانند آن را نقض کنند. صرافی های غیرحضانتی توسط افراد متعددی در فضای کریپتو (فروم ها، ساب ردیت ها، کانال دیسکورد) به عنوان امن ترین پلتفرم معاملات ارز دیجیتال در نظر گرفته می شوند.
معایب صرافی غیرحضانتی!
صرافی های حضانتی کاستی هایی نیز دارد. برای مثال، شما باید خودتان شخصاً از سرمایه خودتان محافظت کنید و پشتیبانی کاربران در این نوع صرافی ها بسیار محدود است. هرچند صفحاتی در وب یافت می شود که داوطلبانه به سوالات شما پاسخ می دهند.
صرافی های غیر حضانتی، تسهیلاتی برای تبدیل ارز فیات (دلار، ریال و …) به ارز دیجیتال ارائه نمی دهد. این امر باعث شده تا پیوند یک ارز دیجیتال به دلار، در چندین مرحله انجام شود. (تتر، usdc و …).
به طور خلاصه معایب و مزایای صرافی های غیرحضانتی به صورت زیر است:
مزایا
- امنیت بالاتر (امکان هک تقریبا صفر است!)
- کاربران همیشه و از هر کجا به اصل سرمایه خود دسترسی دارند
معایب
- نمی توان انتظاری از پشتیبانی داشت چون تقریبا وجود ندارد!
- پایین بودن سطح نقدینگی
- امنیت پلتفرم بستگی به نرم افزار و سرویس های صرافی مورد نظر دارد
- ناشناس بودن مکانیزم داخلی صرافی
صرافی غیرمتمرکز
هر صرافی، دارای چهار قابلیت اصلی می باشد:
- سپرده گذاری سرمایه (capital deposit)
- دفتر سفارش (order book)
- تطبیق سفارش (order matching)
- تبادل دارایی (asset exchange)
حال، اگر بخواهید یک صرافی کاملاً غیرمتمرکز (DEX) داشته باشید، تک تک این عملکردها باید غیرمتمرکز باشند.
انواع صرافی غیرمتمرکز
بر اساس روش تبادل ارزها، دو مدل صرافی غیرمتمرکز وجود دارد.
- ارز محور (Currency-centric)
- مستقل از ارز (currency-neutral)
توجه داشته باشید هر کدام از این دو مدل، می توانند متمرکز یا غیرمتمرکز باشند. بستگی دارد صرافی مورد نظر، تا چه اندازه چهار فاکتور صرافی غیرمتمرکز را پیاده سازی کرده باشد.
صرافی های ارز محور
بر روی یک پلتفرم بلاکچین (مانند اتریوم) ساخته می شوند. در این نوع صرافی، تنها امکان سپرده گذاری و معاملات ارزهای متعلق به همان بلاکچین مهیا می باشد. اکثر صرافی های رایج نیز به همین صورت ساخته شده اند. برای مثال در یک صرافی مبتنی بر اتریوم، فقط می تواننم دارایی های erc20 و سایر قرارداد های مرتبط را سپرده گذاری کنیم.
صرافی های مستقل از ارز
این نوع صرافی، مدل نسبتاً جدیدی از صرافی های غیرمتمرکز هستند. این نوع صرافی غیرمتمرکز برای اتصال ارزهای دیجیتالی که بلاکچین متفاوتی دارند طراحی شده است. بنابراین نیازی نیست کاربران به اکوسیستم ارزهای دیجیتال خاصی محدود شوند.
این نوع صرافی غیرمتمرکز به شما اجازه می دهد، ارزهای رمزنگاری شده را بدون استفاده از کوین خود صرافی، معامله کنید. این سیستم مثل نوعی واسطه عمل کرده و دیگر یک معامله کاملاً نظیر به نظیر (P2P) نیست. این مدل جدید صرافی غیرمتمرکز علاوه بر امکان مبادله انواع دارایی، با بهره گیری از تکنولوژی بلاکچین، تطبیق و مدیریت امن order book ها به صورت غیرمتمرکز را نیز امکانپذیر می سازد.
یک صرافی، میزبان جامعه ای از کاربران است، بنابراین باید راهی برای پراکندن و تطبیق سفارشات داشته باشد. در ترید یک طرفه بدون اعتماد (trustless) برای تطبیق سفارشات از مبادلات اتمیک (atomic swaps) استفاده می شود ولی این کار از یک peer به peer دیگر انجام می شود و همزمان تراکنش دو-طرفه نیز انجام می شود. از آنجایی که این متد برای پخش سفارشات قابل استفاده نیست، تبادل اتمیک به تنهایی برای ایجاد این بازار فارغ از اعتماد (trustless marketplace) کافی نیست. برای ساخت چنین مارکت پلیس بدون واسطه ای، قراردادهای هوشمند به عنوان محلی برای نگهداری سپرده یکی از ارزها عمل می کند تا زمانی که طرف مقابل نیز سپرده خود را ارسال کند، آنگاه هر دو ارز با هم می توانند آزاد شوند.
مزایای صرافی های غیرمتمرکز
ناشناس بودن
بیشتر صرافی های متمرکز، قبل از اینکه به شما اجازه ترید بدهند، برای فعالسازی حساب شما، اطلاعات شخصی مانند نام، شماره کارت، کد ملی و … را دریافت می کنند. صرافیهای crypto-to-crypto ناشناس، برای پیروی از مقررات دولتی، اطلاعات موقعیت مکانی و سایر جزئیات شخصی شما را نیز میخواهند. ولی صرافی های غیرمتمرکز مبتنی بر اطلاعات بلاکچین بوده و در حالت ایده آل، تنها به آدرس عمومی (آدرس ولت) شما نیاز دارند.
در حال حاضر، Dex ها که سهم کوچکی از حجم کل معاملات کریپتو را دارند، تحت هیچ مقررات دولتی قرار نگرفته اند (ایده غیرمتمرکز بودن این است که خارج از کنترل دولت یا هر نهاد مرکزی باشد). با اینکه قوانین هر روز به نفع Dex ها در حال تغییر است ولی احتمال دارد در آینده نزدیک، Dex ها نیز با محدودیت و مقررات دولتی مواجه شوند.
مقاومت در برابر سانسور
پیرو توضیحات قبلی، ایده بنیادی غیرمتمرکز بودن این است که هیچکس نمی تواند آن را کنترل کند. برخلاف یک صرافی متمرکز، دولت نمی تواند تراکنش ها را ردیابی کند یا مالیات و مقررات دیگری را به اجبار بر صرافیهای غیرمتمرکز اعمال کند.
سطح بالاتری از امنیت
صرافی های غیرمتمرکز بر روی شبکه ای از رایانه ها قرار گرفته و به دلیل عدم وجود نقطه شکست تکینه (spf) حمله و نفوذ به یک Dex بسیار پیچیده و مشکل است. به همین دلیل طراحی و تست Dex ها پیچیده تر بوده و توسعه این نوع صرافی ها نیاز به زمان بیشتری دارد.
حریم خصوصی
تاکنون صرافی های بزرگی مورد حمله های سنگین DDOS قرار گرفته اند. یکی از مزایای برجسته صرافی های غیرمتمرکز، حریم خصوصی است. Dex ها کیف پول گرم خودشان را ارائه نمی دهند. بلکه کاربر می تواند کیف پول سرد یا گرم دیگری را انتخاب کرده و کنترل کاملی بر کیف پول شخصی خود داشته باشد. بنابر این، اطلاعات شخصی کاربران از دست هکرها در امان خواهد بود.
بدون توقف
در صرافی های غیرمتمرکز، هیچ نقطه شکست تکینه (spf) ای وجود ندارد. یعنی حتی اگر یک یا چندین نود به دلیل حمله یا بروزرسانی، از کار بیفتد، بقیه گره های Dex فعال بوده و Dex از فعالیت باز نخواهد ماند. این امر، Down Time صرافی را تا حد زیادی کاهش داده و فرآیند بروزرسانی را که آن هم به صورت نود به نود انجام می شود، ساده تر می کند.
سرعت بیشتر و کارمزد کمتر
صرافی غیرمتمرکز به هیچگونه احرازهویت شخص ثالثی احتیاج ندارد و از این رو پتانسیل ارائه تراکنش های سریع تر با هزینه تراکنش پایینتر را دارد. این مفهوم در این لحظه تئوری است زیرا برای تحقق این موضوع، ابتدا باید صرافی به سطح معینی از جمعیت شبکه یا اصطلاحاً critical mass رسیده باشد.
بهره مندی از حجم معاملات بالاتر
با نبود سرور متمرکز حاوی اطلاعات حیاتی (به خصوص دارایی کاربران)، هک به طور کلی خارج از تصور خواهد بود. به همین دلیل، برای حجم معاملات بالا، Dex ها انتخابی بهتر و کاربردی می باشد. اما همانگونه که در بخش معایب شرح داده شده، این سناریو در حال حاضر کمی متفاوت است.
پذیرش دارایی های دیجیتال جدید
صرافی های متمرکز شناخته شده، برای لیست کردن کوین های جدید، اغلب هزینه بالایی دریافت می کنند. در صرافی های غیرمتمرکز، هزینه لیست کردن توکن یا کوین به اینصورت نیست. بنابر این فرصتی برای شرکت ها فراهم می آید تا کوین های جدید خود را بدون هزینه اولیه ثبت کنند و احتمال رشد آن را افزایش دهند.
هزینه های کاهش یافته
یکی دیگر از مزایای صرافی غیرمتمرکز این است که هزینه نگهداری آن (در مقایسه با صرافی های متمرکز) بسیار پایین تر است؛ چراکه نیازی به ارائه کیف پول داغ به کاربران نیست. البته صرافیهای غیرمتمرکز نیز برای بقا و تأمین هزینه های خود، به پول نیاز دارند. این هزینه را می توان از طریق دریافت کارمزد بسیار پایین به ازای هر تراکنش کاربر، تأمین کرد. به اینصورت از ایده اصلی بلاک چین پیروی می شود.
بررسی صرافی غیرمتمرکز RskSwap
صرافی RSKSwap پرکاربردترین صرافی غیرمتمرکز (Dex) در بستر اتریوم است. این صرافی یک فورک (Fork) از پروتکل Uniswap V2 است. شاید محبوب ترین صرافی غیرمتمرکز در فضای کنونی کریپتو، صرافی یونی سواپ باشد. صرافی RskSwap قصد دارد فضایی فراهم نماید تا توسعه دهندگان (Developers)، ارائه دهندگان نقدینگی (liquidity providers) و معامله گران (Traders) در یک بازار مالی باز و عمومی با هم مشارکت داشته باشند.
مزایای اصلی صرافی RskSwap
- رها بودن از کنترل متمرکز
- نیاز به مجوز خاصی نداشته و همه می توانند از آن استفاده کنند
- امنیت سیستم
- مصون از سانسور و قابلیت جریان بدون مانع معاملات
خالق Rskswap کیست؟
صرافی RskSwap توسط thinkanddev.com ایجاد شده است.
ساز و کار صرافی Rskswap
صرافی RSKSwap برای تعیین قیمت توکن از فرمول های ریاضی استفاده می کند. کاربران این صرافی می توانند توکن های ERC-20 خود را با % 0.3 کارمزد سواپ کنند. کارمزد دریافت شده در این صرافی، به حساب ارائه دهندگان نقدینگی یا لیکوئیدیتی پروایدرهای صرافی یونی سواپ (UniSwap) انتقال داده می شود. لیکوئیدیتی پروایدرهای کاربرانی هستند که توکن های خود را در صرافی قفل می کنند و در عوض درصدی از تراکنش های صرافی را به عنوان پاداش دریافت می کنند.
سواپ کردن در این صرافی از طریق یک واسط گرافیکی انجام می شود. کاربر یک توکن دارد و می خواهد آن را به توکن دیگری تبدیل کند. توکن مورد نظر را انتخاب می کند. مقدار ورودی (توکن خود کاربر) را مشخص می کنند و پروتکل صرافی محاسبه می کند که کاربر چه مقدار از توکن خروجی را دریافت خواهد کرد. سپس با یک کلیک، سوآپ اجرا می شود و توکن خروجی بلافاصله در کیف پول کاربر قرار می گیرد. کاربر فقط باید از Dapp استفاده کند، کیف پول متامسک (Metamask) یا تراست ولت (TrustWallet) را نصب کرده باشد و RBTC کافی برای پرداخت گس تراکنش و توکنی که می خواهد مبادله کند را داشته باشد.
آیا می توانیم توکن ERC-20 خودمان را روی Rskswap لیست کنیم؟
بله هر توکن ERC20 را می توان در RskSwap لیست کرد. هر توکن، قرارداد هوشمند و استخر نقدینگی (Liquidity Pool) خود را دارد. و اگر وجود نداشته باشد، می توان آن را به راحتی ایجاد کرد. وقتی یک توکن دارای قرارداد هوشمند مبادلات (exchange smart contract) و استخر نقدینگی باشد، هر کسی می تواند آن توکن را در صرافی معامله کند یا در استخر نقدینگی مشارکت داشته و کارمزد 0.3٪ مربوط به ارائه دهنده نقدینگی را دریافت کند.
توکن های RskSwap چگونه ایجاد می شوند؟
برای درک چگونگی ایجاد توکن RskSwap مراحل زیر را دنبال کنید:
- مشارکتکنندهای که یک جفت (Pair) جدید را به استخر نقدینگی RskSwap معرفی میکند، یک توکن استخر (pool token) دریافت میکند.
- توکنهای استخر را میتوان آزادانه مبادله، جابهجا کرد و در دیگر dappها استفاده کرد.
- هنگامی که وجوه reclaim شود، توکن های استخر سوزانده می شوند.
- هر توکن استخر نشان دهنده سهم یک کاربر از کل دارایی های استخر و سهم 0.3 درصد کارمزد معاملاتی استخر است.
جمع بندی
صرافی های غیرمتمرکز بدون شک تاکنون توجه زیادی از سمت کاربران به خود جلب کرده اند. با این حال، ما هنوز راه طولانی پیش رو داریم تا بتوانیم با خیال راحت از صرافی های متمرکز عبور کنیم. در این بین، پروتکل هایی مانند RskSwap به ما نشان می دهند که حداقل در مسیر درستی حرکت می کنیم.
چطور می توانیم یک صرافی غیرمتمرکز طراحی کنیم؟
لازمه اصلی طراحی و توسعه یک صرافی غیرمتمرکز، آشنایی با مکانیزم و ساز و کار این نوع صرافی ها است. در این مقاله تا حدودی سعی کردیم نکات مهم در این رابطه بیان شود. در مرحله بعدی برای توسعه یک صرافی غیرمتمرکز، شما باید برنامه نویسی قراردادهای هوشمند را آموزش ببینید. از آنجایی که اغلب صرافی های غیرمتمرکز روش شبکه اتریوم و بایننس اسمارت چین کار میکنند، بهترین زبان برنامه نویسی قرارداد هوشمند، زبان سالدیتی می باشد.
برای یادگیری برنامه نویسی قراردادهای هوشمند و توکن های ارز دیجیتال، می توانید در بوت کمپ برنامه نویسی بلاکچین که در مرکز آموزش علوم نوین امیرکبیر برگزار می گردد، شرکت نمایید.
درباره مجید شبیری
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات از دانشگاه صنعتی امیرکبیر. مدیر و مؤسس "علوم نوین امیرکبیر"، متخصص برنامه نویسی، شبکه، لینوکس و امنیت. از سال 84 همزمان با شروع تحصیلات دانشگاهی، وارد حوزه تخصصی مهندسی نرم افزار شدم و اکنون مشغول تحقیق، توسعه و آموزش در حوزه بلاک چین هستم و معتقدم بلاکچین به زودی فضای کسب و کارها را منقلب خواهد کرد.
نوشته های بیشتر از مجید شبیری
دیدگاهتان را بنویسید