دیفای (DeFi) – اقتصاد غیرمتمرکز
طی چند سال اخیر، با ظهور فناوری بلاک چین، تغییرات چشمگیری در حوزه امور مالی (Finance) اتفاق افتاده است. با بکارگیری فناوری بلاک چین در امور مالی، حوزه جدیدی به نام اقتصاد غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا همان دیفای (DeFi) معرفی شد. با ظهور دیفای، اقتصاد متمرکز (CeFi) در مسیر منسوخ شدن قرار گرفته و به زودی واسطههای سنتی (مانند بانک ها و موسسات مالی متمرکز) حذف خواهند شد. همچنین ابزارهای مالی سنتی مانند سپرده گذاری، دریافت وام و انتقال پول، از بستر بانک ها به بستر بلاکچین انتقال داده خواهد شد.
در این فضای جدید مالی، به جای پول فیات (ریال و دلار و …) از ارزهای دیجیتال (Crypto Currency) استفاده خواهد شد. ارز دیجیتال یک نوع پول الکترونیکی همتا به همتا یا p2p (Peer-to-Peer) است که قابلیت برنامه ریزی (Programming) دارد.
در این مقاله، تعاریف و اصول پایه امور مالی غیرمتمرکز را به طور کامل، بررسی خواهیم کرد.
دیفای چیست؟
امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) اصطلاح گسترده ای است که انواع مختلفی از برنامهها، پروتکلها و شیوههای سرمایهگذاری را در بر می گیرد. درواقع DeFi مجموعهای از برنامههای کاربردی است که بر روی بلاک چین اجرا میشود.
در امور مالی متمرکز، مشتری برای انجام معاملات، ابتدا باید مجوزهای لازم در رابطه با مبارزه با پولشویی (AML) و احراز هویت مشتری (KYC) را دریافت می کرد. درحالیکه در امور مالی غیرمتمرکز (دیفای)، هیچ مرجع مرکزی وجود ندارد و تمام کنترل ها و نظارت توسط بلاکچین و قراردادهای هوشمند، انجام می شود. لذا هرکسی که دسترسی به اینترنت داشته باشد، میتواند در DeFi شرکت کند.
پروتکل های دیفای نیاز به یک دفتر کل توزیع شده همتا به همتا مانند زنجیره بلوکی یا بلاکچین (Blockchain) دارند. هر تراکنشی که در دیفای انجام می شود، به طور دائم در لجر یا دفتر کل توزیعشده (DLT)، ثبت شده و تغییرناپذیر و غیرقابل برگشت خواهد بود.
ویژگی ها و مزایای دیفای
DeFi در حالت کلی دارای ویژگی ها و مزایای زیر می باشد:
- حذف واسطه: سیستم مالی غیرمتمرکز، به دلیل استفاده از بلاکچین، نیاز بهواسطه را از بین میبرد.
- شفافیت: افراد میتوانند جهت اطمینان بیشتر، وضعیت سیستم مالی خود را بازرسی کنند.
- جلوگیری از تحریم: هیچ فردی محدودیتی برای ورود و استفاده از سیستم های مالی غیرمتمرکز را ندارد و کسی نمی تواند فردی را از ورود و استفاده از سیستم های دیفای منع کند.
- کاهش هزینه: انجام معاملات در سیستم های دیفای، نسبت به اقتصاد متمرکز، با هزینه کمتری امکانپذیر است.
- سهولت و دسترسی: افراد بدون محدودیت زمانی و مکانی، کنترل کاملی بر دارایی خود دارند.
- غیرحضوری: افراد میتواند بدون حضور با خدمات مالی، تعامل داشته باشد.
- انعطاف پذیری: خدمات مالی دیفای را می توان بهطور دلخواه ترکیب کرده و خدمات مالی جدیدی را ابداع کرد.
- حذف تشریفات اداری: امور مالی غیرمتمرکز، تشریفات اداری (کاغذبازی) و الزامات احراز هویت کاربران را کاهش می دهد.
وام آنی یا فلش لون (FlashLoan)
وامهای آنی بهطور فزایندهای در فضای DeFi محبوب شدهاند. FlashLoan نوعی وام فوری است که نیاز به وثیقه نداشته و با امکانپذیر ساختن معامله بدون سرمایه، باعث راحتی و تسهیل شده و رونق DeFi را بالا می برد. موارد استفاده رایج برای وامهای فوری عبارتند از:
- معاملات تبادل توکن
- بهرهبرداری از فرصتهای آربیتراژ
وامهای آنی، اجازه میدهد تا هرکسی بدون نیاز به وثیقه، میلیونها وام بگیرد. این وام با بهره گرفتن از قابلیت های قراردادهای هوشمند و پلتفرمهای دیفای به وجود آمده است. همه میدانیم که برای دریافت وام، نیاز به ارائه وثیقه یا ضمانتی داریم که بازگشت وام به وامدهنده را تضمین کند. درحالیکه بلافاصله پس از درخواست FlashLoan، وام به ما اهدا خواهد شد. این مفهومی است که در دنیای سنتی نمونهی آن وجود ندارد. برای استفاده از این وامهای آنی، شما میتوانید با قراردادهای هوشمند ارتباط برقرار کنید و از طریق آنها وام خود را دریافت کنید.
تمام معاملات و امور مالی روی بلاکچین، از طریق تراکنش ها انجام می شود. تراکنش ممکن است سه هدف داشته باشد:
- انتقال ارز دیجیتال
- فراخوانی تابعی از یک قرارداد هوشمند
- استقرار یا دپلوی (Deploy) یک قرارداد هوشمند
در شکل زیر، مثالی از تراکنش های انجام شده جهت اخذ وام آنی (FlashLoan) و کسب سود از طریق مارجین تریدینگ و خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی ها به تصویر کشیده شده است.
آربیتراژ (Arbitrage)
آربیتراژ یکی از راههای کسب درآمد از بازار ارزهای دیجیتال است. زمانی که یک رمز ارز در دو صرافی غیرمتمرکز (DEX) مختلف دارای اختلاف قیمت قابل توجهی باشد، می توان از استراتژی Arbitrage بهمنظور کسب سود از این گپ قیمتی استفاده کرد. معمولاً معامله گرها برای اینکه بتوانند معاملات بزرگتری انجام دهند و سود آربیتراژ به حداکثر برسانند، از وام های سریع (FlashLoan) استفاده می کنند. معامله گر با دریافت وام سریع، می تواند معاملات بزرگتری را انجام دهد. معامله گر باید به الزام بازپرداخت وام اخذ شده در پایان و همچنین ریسک و خطر آفرین بودن این کار در صورت ضرر، توجه داشته باشد.
مفهوم CeDeFi
همانطور که میدانید، دیفای هنوز به طور کامل جایگزین سیستم مالی سنتی نشده و این جایگزینی به مرور در حال انجام است. لذا جهت برقراری هماهنگی و سازگاری بین سیستم های مالی متمرکز و سیستم های مالی غیرمتمرکز، یک سیستم مالی جدید به نام اقتصاد غیرمتمرکز متمرکز شده (Centralized Decentralized Finance : CeDeFi) معرفی شده است. هدف اصلی CeDeFi، تجمیع نقاط قوت دو سیستم مالی متمرکز و غیرمتمکز در یک سیستم می باشد. در واقع هدف حفظ ویژگی های مثبت اقتصاد متمرکز و تجمیع آنها در سیستم اقتصاد غیرمتمرکز بوده است. برجسته ترین ویژگی های CeDefi عبارتند از:
- افزایش مقیاس پذیری
- کاهش کارمزد
- افزایش سرعت تأیید تراکنش
معرفی دوره آموزشی
برای یادگیری اصولی توسعه سیستم های دیفای، ابتدا باید با برنامه نویسی قرارداهای هوشمند، ساخت توکن و ساخت DApp آشنا باشید. در دوره آموزش برنامه نویسی بلاکچین، قرارداد هوشمند و ساخت توکن که در مرکز آموزش علوم نوین امیرکبیر برگزار می شود تمام مطالب مورد نیاز از سطح پایه آموزش داده شده است. در پایان این دوره شما علاوه بر یادگیری کامل زبان سالیدیتی و ساخت توکن و قرارداد هوشمند، قادر به پیاده سازی سیستم های دیفای مختلف از جمله، صرافی غیرمتمرکز، پلتفرم خرید و فروش NFT و سیستم سوددهی (استیکینگ) و … خواهید بود.
درباره مجید شبیری
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات از دانشگاه صنعتی امیرکبیر. مدیر و مؤسس "علوم نوین امیرکبیر"، متخصص برنامه نویسی، شبکه، لینوکس و امنیت. از سال 84 همزمان با شروع تحصیلات دانشگاهی، وارد حوزه تخصصی مهندسی نرم افزار شدم و اکنون مشغول تحقیق، توسعه و آموزش در حوزه بلاک چین هستم و معتقدم بلاکچین به زودی فضای کسب و کارها را منقلب خواهد کرد.
نوشته های بیشتر از مجید شبیری
دیدگاهتان را بنویسید